Serbest bölgeler, kurucu ve işletici firmaların, ihracata yönelik üretim yapan yerli ve yabancı firmaları odaklayarak gerçekleştirdiği pazarlama faaliyetleri ve sunduğu dünya standartlarındaki hizmetler ile Türkiye’nin stratejik yatırım bölgeleri oldu. Bu yılın Ocak-Ağustos devrinde gerçekleşen 8 aylık ihracat bilgiler dikkate alındığında , özgür bölgelerdeki firmalar ulusal ortalamanın 4 katı fazla ihracat geliri sağlıyor.
Serbest bölgeler, sağladığı yüksek verimlilik ile Türkiye ihracatında öne çıkan bölgeler oldu. Bu yılın 8 aylık devrinde ve 2024 yılının tamamında ulaşılan sayılar, bu bölgelerde faaliyet gösteren firmaların ülke genelindeki ihracatçılara kıyasla çok daha yüksek bir performans sergilediğini ortaya koyuyor.
Bu yılın Ocak-Ağustos devrinde özgür bölgelerden 8.2 milyar dolar ihracat gerçekleştirildi. Bölgelerde toplamda 2 bin firmanın faaliyette olduğu dikkate alındığında özgür bölgelerde firma başına 4.1 milyon dolar ihracat düşüyor.
Ocak-Ağustos periyodunda Türkiye’nin toplam ihracatı ise 178.1 milyar dolar oldu. TİM verisine nazaran ülkede toplam 150 bin ihracatçı firma var. Bu sayıyı dikkate aldığımızda Türkiye’de ihracatçı firma başına düşen ihracat geliri ise 1.1 milyon dolar oluyor. Bu da hür bölgelerdeki firmaların Türkiye ortalamasından 4 kat fazla ihracat geliri sağladığını gösteriyor.
Serbest Bölge Modeli ve Stratejik Pozisyonu Rekabet Avantajı Sağlıyor
Türkiye Hür Bölgeler Kurucu ve İşleticileri Derneği (SEBKİDER) Yönetim Kurulu Lideri Yusuf Kılınç, hür bölgelerin sadece bir üretim alanı değil, ülke iktisadı için artık global rekabette avantaj sağlayan stratejik yatırım ortamları olduğunu vurguladı.
Yusuf Kılınç, bu farkın oluşmasında özgür bölgeleri kuran ve işleten firmaların büyük katkısı olduğunu vurguladı. Dünya standartlarında altyapıya kavuşturulan özgür bölgelere, tekrar bu kurucu ve işletici firmalar tarafından bilhassa yüksek teknolojiye dayalı eserleri üretip global pazarlara ihraç eden firmalardan yatırımlar çekildiğini aktaran Kılınç, “Finansman bulmanın zorlaştığı günümüz şartlarında yatırımcı, bölgelerimizde sermayesini arazi ve bina satın almaya ayırmadan, üretime hazır binaları kiralayarak esnek biçimde büyüyüp küçülebiliyor. Bu avantaj da yerli ve yabancı yatırımcıların tercihinde belirleyici oluyor. Yatırımcının faaliyet ruhsatını aldıktan sonra 1 ay içinde düğmeye basıp üretime geçebiliyor olması, bölgelerimize yatırımın cazibesini arttırmaktadır” diye konuştu.
SEBKİDER Başkanı Kılınç, serbest bölgelerin yatırımcıya sağladığı bir öteki kıymetli avantajın da sağlanan lojistik imkanlar olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Çoğu bölge limanlara, havaalanlarına ve milletlerarası karayolu ağlarına direkt erişim imkânı sunuyor. Hür bölgeler bu özellikleri ile Türkiye’yi global tedarik zincirlerine bağlayan stratejik yatırım alanları olmuştur. Vergisel teşvikler ve lojistik avantajların yanı sıra, özgür bölgelerdeki firmalar yüksek katma pahalı üretim ve Ar-Ge yatırımlarına daha kolay yönelmektedir. Bu da onların yalnızca düşük maliyetli değil, birebir vakitte yenilikçi ve esnek üretim kabiliyetleriyle global pazarlarda güçlü aktörler haline gelmelerini sağlamaktadır. Bu sayede ileri teknoloji üretim merkezi haline gelmiş kimi özgür bölgelerimizden yapılan ihracatın kilogram bedeli 8.5 doları aşmış durumda. Serbest bölgelerin sağladığı bu avantajlar, Türkiye ihracatının global pazarlarda rekabet üstünlüğü sağlama uğraşlarına takviye olmaktadır.”
İhracatta Güçlü Artış, İç Satışlarda Düşüş
Veriler, hür bölgelerde dış pazara yönelimin keskin biçimde arttığını gösteriyor. Bölgelerden yurt dışına yapılan satışlar, 2020’de 7 milyar 727 milyon dolar iken 2024 sonunda 11 milyar 993 milyon dolara ulaştı. Bu, %55.2’lik bir artış manasına geliyor. Buna karşılık, özgür bölgelerden yurt içine yapılan satışlar ise tıpkı periyotta %11.6 gerileyerek 4,7 milyar dolardan 4,1 milyar dolara düştü.
Serbest bölgelerin iç pazardaki KOBİ’lerden gerçekleştirdiği satın almalar ise büyüme trendinde. 2020’de 2,57 milyar dolar olan hacim, 2024 sonunda 3,61 milyar dolara çıkarak %23’lük bir artış kaydetti. Bu verileri değerlendiren SEBKİDER Başkanı Kılınç, şunları söyledi:
“Küresel pazarlarda büyümeyi odağına alan özgür bölgeler, hammadde ya da yarı mamul eser tedariğinde ülke içindeki KOBİ’lerle ticaretini de değerli ölçüde arttırmaktadır. Türkiye’nin hür bölgeleri, firma başına düşen ihracat sayıları, global tedarik zincirlerindeki rolü ve sağladıkları rekabet avantajlarıyla, ülke ihracatının stratejik üsleri haline gelmiş durumda. Datalar, hür bölgelerin yanlışsız teşvik ve siyasetlerle desteklenmesi halinde Türkiye’nin ihracat kapasitesini çok daha süratli artırabileceğine işaret ediyor.”
YÖNÜ İTİBARİYLE TİCARİ AKIŞLARDAKİ DEĞİŞİMLER (1.000$)
YÖNÜ 2020 2024 FARK %
—————– ————- ————– ————
Türkiye’den SB’lere 2.573.562 3.617.399 40.5
SB’den Yurt Dışına 7.727.313 11.993.086 55.2
Yurt Dışından SB’lere 7.028.256 7.901.228 12.4
SB’lerden Yurt İçine 4.728.935 4.179.720 -11.6
Kaynak Özgür Bölgeler Genel Müdürlüğü
Ocak-Ağustos Devri Türkiye ve SB’lerde Firma Başına İhracat Geliri
İHRACAT TUTARI FİRMA SAYISI FİRMAYA DÜŞEN
(Milyon USD) (USD)
———————— ———————– ———————
TÜRKİYE 178.100 150.000 1.187.000
SERBEST BÖLGELER 8.200 2.000 4.100.000
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı