Duygular, yıllardır bilim dünyasının en meraklı olduğu hususlardan biri olmayı sürdürüyor. Yüz sözlerimizin, ruh halimizi ne kadar yansıttığı ve bu sözlerin ne kadar üniversal olduğu üzerine pek çok araştırma yapılmıştı. Lakin, son devirde elde edilen yeni bulgular, hislerimizle ilgili bildiğimiz pek çok şeyi sorgulamanıza neden olacak.
Geleneksel bilgimiz, hislerin belli yüz sözleriyle otomatik olarak bağlı olduğunu öne sürüyordu. Örneğin, sonlanınca kaşlarımızı çatar, üzülünce dudaklarımızı büzerdik. Bu sözlerin kozmik olduğu ve her kültürde emsal biçimde algılandığı düşünülüyordu. Lakin, yapılan yeni araştırmalar bu görüşleri kökünden değiştirebilir.
İlk olarak, hislerin yüz sözlerinden her vakit hakikat bir formda anlaşılmadığını biliyoruz. Birçok insan, endişe ile tasayı ayırt etmekte zorluk çekiyor zira bu iki hissin yarattığı yüz tabirleri epey benzeri.
Dahası, suçluluk ve memnunluk üzere kimi hisler ise daha besbelli tabirlerle kendini gösteriyor, bu da onları ayırt etmeyi daha kolay hale getiriyor. Lakin yüz sözleri tek başına hisleri anlamamıza yetmiyor; bağlam, yani yaşanan olayın kendisi ve kişinin genel durumu da büyük değer taşıyor.
Bilgisayarlı his tanımlama sistemlerinin de bu bağlam eksikliğinden kaynaklanan zorluklarla karşı karşıya olduğu görülüyor. Yapay zekanın sırf yüz tabirlerine bakarak hisleri anlaması, bağlamdan uzak kaldığında hayli güçleşiyor. Bu durum, gelecekteki his tanıma sistemlerinin üniversal muvaffakiyet oranını etkileyebilir.
Bir öbür değerli bulgu ise, hislerin üniversal bir lisanının olmayabileceğidir. Farklı kültürler, hisleri kendi özel ‘duygu konseptleri’ ile deneyimleyebilir. Örneğin, Tahiti kültüründe mutsuzluk, grip olduğunda yaşanan çok yorgunluk hissi olarak tanımlanabilir. Bu, farklı kültürlerin hisleri nasıl deneyimlediğine dair bize kıymetli ipuçları sunuyor.
Duygu konseptleri, hislerimizi nasıl hissettiğimiz ve tanımladığımızla yakından ilgilidir. Hisler, çoklukla bizatihi gelişir ve lisanın ötesinde bir tecrübe alanına sahiptir. Bir duyguyu tanımlamak için lisanda bir söz olup olmaması, o hissin yaşanıp yaşanmadığını belirleyebilir.
Örneğin, ‘chrysalism’ üzere özel bir terim, fırtınalı havada kapalı bir yerde olmanın verdiği huzuru tanımlasa da, bu söz lisanımızda yoksa, bu duyguyu da tanımlamakta zorlanabiliriz.
Duygularımız üzerinde tam bir denetim sağlamak tahminen mümkün olmayabilir, lakin birtakım metotlarla hislerimizi yönetmek mümkün olabilir. Meditasyon ve gibisi tekniklerle hislerimizi daha düzgün anlayabilir ve rahatsız edici hislerin kökenine inebiliriz.
