Çin, ABD’ye egemenlik ihtilafı yaşadığı Tayvan ile ticaret görüşmelerini sonlandırma çağrısında bulundu.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien, yaptığı açıklamada, dünyada yalnızca
tek Çin bulunduğunu, Tayvan’ın onun ayrılmaz parçası olduğunu belirterek “ABD,
Tayvan ile tüm resmi temaslarını kesmeli, egemen iması taşıyan, resmi
nitelikteki anlaşmaları müzakere etmeye son vermeli, Tayvan’ın bağımsızlığını
savunan ayrılıkçı güçlere yanlış işaretler vermekten kaçınmalı” ifadesini
kullandı.
Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) hükümetinin bütün Çin’in tek meşru temsilcisi
olduğunu vurgulayan Sözcü Cao, şunları kaydetti:
- Son zamanlarda ABD’nin Tayvan konusundaki girişimlerini artırdığını, sürekli
tasarılar geliştirdiğini görüyoruz. Bunlar, ‘tek Çin’ ilkesini ihlal eden,
Tayvan’ın bağımsızlığını savunan ayrılıkçıları cesaretlendiren ve Tayvan
Boğazı’ndaki barış ve istikrarı bozmayı hedefleyen çabalardan ibaret.
Cao, ABD’yi “tek Çin” ilkesine ve Washington ile Pekin arasındaki diplomatik
ilişkilerin temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri’deki taahhütlerine uymaya
çağırdı.
ABD Ticaret Temsilciliği, dün yaptığı açıklamada, ABD ve Tayvan arasında
ticaret girişiminin başlatıldığını duyurmuştu.
Söz konusu girişim ile ekonomik ve ticari ilişkilerin derinleştirilmesi için
somut yollar geliştirilmesinin amaçlandığı belirtilen açıklamada, ortak
değerlere dayalı karşılıklı ticaret önceliklerinin geliştirilmesi ve inovasyon
ile kapsayıcı ekonomik büyümenin teşvik edilmesinin hedeflendiği
kaydedilmişti.
Ticaret girişiminin, ABD Başkanı Joe Biden’ın 23 Mayıs’ta Japonya’yı ziyareti
sırasında “Çin’in Tayvan’a saldırması durumunda askeri karşılık verileceğine”
ilişkin değerlendirmesi nedeniyle Çin ile gerilimin yükseldiği bir döneme denk
gelmesi dikkati çekti.
ÇİN-TAYVAN ANLAŞMAZLIĞI
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın ardından çıkan iç savaşta Mao Zedong
liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve
Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine, Çan Kayşek
liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri Tayvan’a yerleşip,
1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri
sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu girişim, Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e
kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve
1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik ilişki tercihini Çin Cumhuriyeti’nden
Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin ardından 1971’de BM Genel Kurulunda yapılan
oylamada, Pekin hükümetinin Çin’in tek meşru temsilcisi kabul edilmesiyle
Tayvan’ın uluslararası örgütlerdeki konumu belirsiz hale gelmişti.
Pekin yönetimi, “Tek Çin” ilkesini benimseyerek Tayvan’ın kendi topraklarının
parçası olduğunu savunuyor. Çin, boğaz ve çevresindeki askeri varlığının yanı
sıra Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, BM’de
ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.
