Hepimizin içinde bir iç eleştirmen vardır. Bu eleştirmen, düşündüğümüz, söylediklerimiz ve yaptıklarımız hakkında daima olumsuz yorumlar yapar. Hatta bazılarımızda, bu eleştirmen kendisine olan bakış açısını o kadar güçlendirir ki, hayatımızın her anında tesirini hissettirir.
İçsel eleştirmenimiz, en küçük kusurlarımızı bile büyütür ve gelecekte başarısız olma ihtimallerimizi daima olarak gözler önüne serer. Adeta, her adımımızı yanlış atacağımızı söyleyen, makus senaryolarla dolu bir sinema izletir.
Bu sinemada, muvaffakiyete ulaşamayacağımızın, her şeyin zıt gideceğinin senaryoları yazılır. Gelecekteki endişelerimizle, geçmişteki pişmanlıklarımızla harmanlanmış kasvetli ve karamsar bir sinema üzeredir bu.
Hayatımızda olumlu bir gelişme yaşadığımızda bile, içsel eleştirmen çabucak devreye girer ve bir felaket senaryosu oluşturur. Sinemada asla görmek istemeyeceğiniz bu tıp ‘kendisini makûs hissettiren’ sinemalar, nedense zihnimizin gişe rekorları kıran üretimleridir.
Peki, neden zihin daima olumsuz şeyler düşünür?
Bunun kökeni, insanlık tarihinin çok eski periyotlarına dayanıyor. Atalarımızın hayatta kalabilmesi için olabilecek en makus durumları düşünmeleri gerekiyordu.
Yiyecek bulmak, barınak inşa etmek ve avlardan kaçmak için, en küçük tehlike işaretlerini dahi fark etmeleri gerekiyordu. Zihnimiz, hayatta kalma içgüdüsüyle bu halde evrimleşti. Lakin vakitle, bu tasa biçimi çağdaş hayatta bize sadece ziyan vermeye başladı.
Teknolojinin ve kültürün gelişmesiyle, kaygı ve korku için daha fazla gereç üretmeye devam ettik. Zihnimiz, ‘kötü’ senaryolar üretmekte bir ustaya dönüştü. Fakat artık bu sinemalar hakikaten yararlı mı?
Gelecekte makûs bir şey olabileceğini düşünmek hala kıymetli olabilir, lakin zihin bu sinema makinelerini durduramaz hale geldiğinde, bu sinemalar yalnızca kendimize ziyan vermeye başlar.
İyi haber şu ki, içsel eleştirmenin bu karamsar üretimlerini değiştirmek mümkün. Meditasyon, farkındalık çalışmaları ve psikoterapi üzere yollarla, zihnimizdeki sineması durdurup, yine yazabiliriz.
Bilişsel-davranışçı terapi üzere tekniklerle, bu olumsuz niyetlerin önüne geçebiliriz. Zihnimizde beliren berbat senaryoların yalnızca niyetler olduğunu hatırlamak, bedenimizin ve zihnimizin bu senaryolara gerçekmiş üzere reaksiyon vermesini engellemeye yardımcı olabilir.
